Vergelijking topporselein met een topschilderij
column nr. 306 dd. 31 januari 2014
Zelden gebeurt het dat de aankoop van een boek teleurstelt. Vanaf 2000 ben je steeds op zoek naar boeken die je iets meegeven, die een standpunt kunnen wijzigen of die je wijzer maken en een beter inzicht verschaffen in werken van kunstenaars. Zo zag je op TV dat Han van Meegeren de grote kunsthistoricus Bredius om de tuin leidde met zijn Emmausgangers en ook hoe kunstroof tot doel heeft om met de gestolen kunst deals te sluiten in de criminele circuits. Let wel, de kunsthistoricus/kunstcriticus Bredius was een van de eersten die een inventarisatie maakte van alle Rembrandt werken. Zijn naam is verbonden aan een museum in Den Haag. Ook hoe een schilderij van Frans Hals twee keer werd gestolen en de laatste keer door een undercover agent van het ministerie van justitie werd teruggekocht. Dit soort zaken spelen al eeuwen in de kunstwereld. In dat kader zou het voor het Westfries Museum in Hoorn prachtig zijn als Vrouw wereld (1622) van Jacob Waben ooit nog een keer uit de criminele handen wordt teruggekocht. Maar daar gaat deze column niet over. Het boek dat mij inspireerde tot deze column draagt de titel Kijken 2 van Rudi Fuchs, een kunsthistoricus die niet alleen veel kennis bezit maar in woord en beeld de kunst dichter bij de kijkers kan brengen. In column 304 besprak ik een vergelijking welke hij maakte tussen de schilder Verspronck en de Belgische fotograaf Luc Tuijnmans. In Kijken 2 werd nu gekozen van een even interessante vergelijking tussen een porseleinen voorwerp Ara im Meissenporzelan ( 1731) van Johann Kirchner ( 1706-1732) uit het Rijksmuseum en het prachtige bloemenstilleven van Jan van Huysum stilleven met bloemen en vruchten ( 1721).Eerlijk gezegd als je de naam Kirchner leest, denk je onwillekeurig aan Ernst Ludwig Kirchner de expressionist ( 1880-1938 zelfmoord). Het werk van deze Kirchner was door het naziregime entartet verklaard. Na enig speurwerk bleek deze Kirchner een totaal andere kunstenaar te zijn. Johann Gottlob Kirchner ( 1706-1738) Dresden-Berlijn, was beeldhouwer en Modellmeister in de Koninklijke porseleinfabriek Meissen in Dresden. Door de hobby van mijn vrouw hebben we veel landen bezocht en overal prachtige porseleinen poppen kunnen bewonderen. Het moge duidelijk zijn, dat het beste porselein uit de Duitse fabrieken komt. Het porselein maken berust daar op een eeuwenoude traditie. Waarom, denkt u, heeft Fuchs nu een prachtige porseleinen ara ( papagaai) naast een stilleven van Jan van Huysum gezet ? Naar mijn mening om het coloriet. In de gouden eeuw werden al heel veel bloemstillevens gemaakt en dat gebeurt nog altijd en er is nog altijd handel in. Fuchs becommentarieert als volgt :het kunstige ding is gemodelleerd naar Japanse voorbeelden van zulke grote levensgrote keramische vogels uit het eind van de zeventiende eeuw. Papagaaien waren zeldzaam omdat ze van ver en exotisch waren en daarom duur. Naar mijn mening heeft Fuchs deze kunstwerken naast elkaar gezet vanwege het felle coloriet. Het blauw op zijn kop roodgeel bij de staart en op het rotsblok zie je roodbruin, groen, turkoois , geel, paars en blauw. Bij het schilderij van Van Huysum : donkerrood, geel, lichtgeel, donker/lichtgroen, grijs met hooglicht bij de druiven etc. Beide kunstwerken zijn oogstrelend. Als saillant detail valt hier nog te vermelden dat in 2011 de ( Indianische Rabe) de ara dus een beschadiging opliep in het Rijksmuseum. De restauratie nam ongeveer drie maanden in beslag. Porselein restaureren is een boeiend vak. Uit de hoek van de porseleinen poppen zijn er maar enkele restaurateurs die dat fraaie werk weer in oude glorie kunnen herstellen.
Van de schoonheid en de troost, zo heette eens een serie op de Nederlandse TV. Weet u dat nog? Kunt u genieten van een mooi schilderij, van kunst ? Ook als je niet meteen de bedoeling van de kunstenaar ervaart ? Juist dan is het interessant om er achter te komen wat de kunstenaar wil uitdrukken!!
Kunstboeken, lezingen, rondleidingen, essays, etc j.j.jong@quicknet.nl
drs jjj, artes admirans
Functies van kerken veelzijdig
Column nr. 305 dd. 21-01-2014
Natuurlijk zijn niet de gegevens van alle kerken in Nederland bekend, maar wat hier geschreven wordt betreft de kerken met name in West-Friesland. Zowel protestantse als katholieke kerken, destijds gebouwd voor de dominees en de pastoors om daar de erediensten te houden in woord en viering, hebben de laatste decennia een culturele functie erbij gekregen in de vorm van exposities en concerten en voordrachten. Een gebeurtenis rond het groene kerkje van Lambertschaag in de buurt van Hoorn wordt u niet onthouden. Frans van Diepen zaliger, een vakman op het gebied van restauratietechnieken, had zich het lot van dit prachtige dorpskerkje aangetrokken, dat in een deplorabele staat verkeerde. Gaten in het dak etc. en ook binnen was er jaren geen onderhoud gepleegd en het kerkje scheen de sloop tegemoet te gaan. Koppen bij elkaar, een culturele stichting gevormd en tal van activiteiten als voordrachten, concerten etc. gaven het lieftallige kerkje een nieuw leven en een nieuwe kans. Frans ging alle dagen naar het kerkje om te zorgen dat de klok bleef lopen. Daartoe diende hij een slinger te bedienen. Hij was er koster en deed alles voor het gebouwtje, totdat hij schilders die daar schilderwerk deden, verzocht om enige leien op het dak goed te leggen. Daar hadden zij buiten hun taak van schilderen geen zin in en Frans klom zelf op het dak, maar had niet gezien dat de rollager verplaatst was en hij viel van het dak, overleefde het niet en zijn uitvaart vond plaats in het kerkje, waar de voorganger Frans vergeleek met de grote Franciscus van Assisi, die zich als opdracht had gesteld de vergane glorie van de Portiuncula kerk te herstellen. De vergelijking was treffend. Frans ligt bij zijn kerkje begraven. Zo kan je vele plaatsen noemen waar kerken culturele functies hebben gekregen zoals Hensbroek, Valkoog, Haringhuizen, Kolhorn, Eenigenburg, Aartswoud, Obdam, Winkel. Allemaal protestantse kerk( jes) die op deze wijze voor het nageslacht zijn behouden. Een vreemde eend in de bijt is de katholieke Martinuskerk van 't Veld, waar al vijf en twintig jaar exposities worden gehouden. Een platform voor aanstormend talent. Vooraanstaande kunstenaars hebben daar geëxposeerd en nu is er een expositie te zien van beeldhouwwerk van de groep van Arno en Miriam Heijligenberg uit Schagerbrug. Een bezoekje aan de kerk welke voor deze expositie open is elke zondag van 11.00 tot 13.00 uur is aan te bevelen. Zowel figuratieve figuren en plastisch esthetische werken treft u eraan. Een op een ( materiaal van Keniaanse steen) van Peter van der Wiel laat u genieten van wat mensen creatief vermogen en dat is veel als je alle exposanten hebt bewonderd. Evenzo een werk van Marianne Meijering is een knappe prestatie te noemen. Het is gemaakt van wit gekookte albast en kreeg de naam Two faces. Een opgestelde spiegel zorgt ervoor dat u de achterkant van het werk ook kunt bewonderen. Op een grote sokkel vindt u een werk van Anja Buter onder de naam lastig portret. Wat te denken van een werk als Bird, gemaakt van roze speksteen van de hand van Piet Mink. Alle werken hier de revue te laten passeren, voert te ver, maar genieten zult u zeker en de kerk is vrij toegankelijk. Wat wil je nog meer.!
Geniet, leef, tel je zegeningen en vindt een weg in onze steeds verhardende maatschappij, want de tijd van de sociale cohesie lijkt voorbij, nu het 3% begrotingstekort zaligmakend is en niet meer de achterstandspositie van duizenden burgers. De welvaartsstaat anno 2014 !!!! Kunstboeken, lezingen, rondleidingen essays, etc j.j.jong@quicknet.nl
drs jjj, artes admirans
De fraaie combinaties van Rudi Fuchs in kijken 2
Columnr 304 dd. 13 januari 2014
Natuurlijk heeft het niets met deze column te maken, maar een foto in een ochtendblad met mensen in onderbroek in metro als nieuwe rage is wanstaltelijk. Ben niet preuts, niet verzuurd en kan een foto met naakte mensen op fietsen meer waarderen als dat belachelijke gedoe om onfatsoenlijk in je onderbroek in de metro te gaan zitten. Dat is westerse decadentie en gaat in tegen alle normen van fatsoen en gaat tegen alle normen en waarden in. Als je wilt uitdagen, zijn er voldoende mogelijkheden in de daartoe bestemde etablissementen als cafés, dancings, nachtclubs, etc.etc.
Dit is een statement en bedoeld als afkeuring. Dit is ook geen humor, maar vervelend wangedrag dat naar mijn mening niet past in de westerse maatschappij.
Rudi Fuchs, voormalig directeur van het Stedelijk Museum in Amsterdam, schrijft van tijd tot tijd boeken en in een van zijn boeken maakt hij vergelijkingen tussen willekeurige kunstschilders. In zijn laatste boek Kijken 2, behandelt hij tal van schilders en soms geeft hij interessante uiteenzettingen over bepaalde schilders zoals over Miro, Birza, Potter, Beuys, SolLeWit en laat zien, dat hij een groot connaisseur is. Om dat te worden is niet alleen kennis van belang, maar voortdurende studie en altijd scherp blijven kijken en ervan doordrongen zijn dat je -hoe groot ook je ervaring als kunstkenner- er altijd weer werken opduiken, die om nadere studie vragen en waar interessante aspecten soms zijn te ontdekken. In Kijken 2 staat een dubbel portret van twee totaal verschillende kunstschilders en wellicht daarom naast elkaar gezet. De afbeeldingen vindt U hieronder en het gaat om de portretten van Johannes Verspronck Portret van een meisje in het blauw uit 1641 en een geschilderd portret van prinses Beatrix van Luc Tuynmans onder de titel H.M 2012. Is dat dan appels met peren vergelijken. Nee. Beide portretten stralen voornaamheid en stijl uit. Het meisje in blauw is geen prinses, maar wel een meisje uit de gegoede stand getuige haar prachtig vallende jurk, de veer die zij in haar handen heeft en als tegenligster een staatsieportret van de Antwerpse schilder Tuynmans, dat volgens Fuchs via een foto is geschilderd en dat zal best zo zijn. Citaat : de foto van de koningin was in wezen een abstract beeld geworden dat je kon schilderen alsof het een stilleven is. Vorm en ruimtelijke omgeving lagen vast. Natuurlijk spelen die een rol in de ijle statigheid van het portret. Zij staat in de Oranjezaal ( Huis ten Bosch te Den Haag). Op de achtergrond is ( vaag )een stuk van het grootste schilderwerk daar, De triomf van Frederik Hendrik 1852. Daar hadden ze de beroemde Jacob Jordaens voor besteld ( Net als Tuynmans uit Antwerpen), die met zijn wendbare, retorische stijl het meest geëigend was. Dan volgt een beschrijving van het gehele schilderij en dan vervolgt Fuchs : Behalve de achtergrond is ook het patroon van lijnen en planken van de parketvloer bepalend voor de sfeer. Het is hier ook een ingehouden spektakel van discrete schilderkunst, In de ruimte staat de koningin opgesteld in een eenvoudig geplooid, roze gewaad enz. enz.
Mij intrigeert me of de voormalige koningin dit portret kent, want het is niet in opdracht van het kabinet van de koningin gemaakt. Overigens weet ik niet waar het schilderij hangt, dat moet nog even uitgezocht worden. Is de samenhang van beide portretten nu te rechtvaardigen? Het zijn geen pendanten, maar de samenhang heeft Fuchs gezocht in de stijl en voornaamheid van de afbeeldingen. Ja, die vergelijking namelijk verstrekt de kracht van beide portretten. Het portret van Verspronck heeft al een enorme zeggingskracht, maar het portret van Tuynmans krijgt door de vergelijking een boost en krijgt als het ware een sterkere facelift door het naast een sterke portrettist te zetten en dat beoogde Fuchs uiteraard.
Geniet van de kunst, breng evenwicht in je leven. Naast alle plichtplegingen, zorgen om het bestaan, blijf positief en beteken wat voor je omgeving, voor je naasten, voor de maatschappij. Geniet van kunst, van filmkunst van een goed toneelstuk, van een mooi boek, van een goede TV documentaire of een spannende sportwedstrijd. Het leven is om geleefd te worden en niet om te somberen. Tegenslag is er om er sterker uit te komen.
Kunstboeken, lezingen, essays, rondleidingen, adviezen etc. j.j.jong@quicknet.nl
drs jjj, artes admirans
