Een groot Fries schildertalent Tjeerd Bottema

Tjeerd Bottema 1884-1978

column nr 279 dd. 29 november 2013

Als Alma Tadema wordt genoemd, zullen de kunstkenners zeggen, dat is toch die Friese schilder die klassiek schilderde, het schopte tot het Engelse Hof en op handen werd gedragen door de Parijse Salon. Ja, inderdaad. Dat u van Tjeerd Bottema
 nog nooit gehoord heeft, is niet verwonderlijk, omdat feitelijk Bottema meer als illustrator dan als kunstschilder gekarakteriseerd kan worden en eerlijk gezegd als niet een boek over hem toevallig uit een bestand kwam van iemand die kleiner gaat wonen, in de voorraad tweedehands boeken was gekomen dat had zeker hier een andere tekst gestaan. Het boek onder de titel van de illustrator is in die zin bijzonder omdat het een bewerkte tekst is van zijn eigen biografie. Deze tekst is bewerkt door Lykele Jansma en op deze wijze krijg je natuurlijk wel een authentiek egp-document. Dit soort boeken is boeiend en telkens grijp je er weer naar, omdat je alle details in je wilt opnemen om een beeld te krijgen van de grote kwaliteiten van deze illustrator. Dat waren er vele. Zijn vakmanschap was er dermate hoog niveau dat hij in 1907 de Prix de Rome won met een bijbels schilderij met als onderwerp een passage uit Genesis 24: 16-18. Een vrouw die voor een voorbijganger water put en passant te drinken geeft. Dat zijn teksten vaak met een diepere laag, omdat voorbijganger een belangrijk figuur is. Voor een aantal tijdschriften die ons totaal onbekend voorkomen, illustreerde hij zoals De ware Jacob, Zondagsblad van Het Volk, It Heitelan,  Een buitengewoon harde werker die van zijn illustreren kon leven omdat veel van zijn werk in het onderwijs werd gebruikt.
Ook deze week de actualiteit gevolgd. Een bezoek aan de PAN stond wel gepland, maar allerlei andere zaken namen zoveel tijd in beslag dat dit bezoek aan de RAI werd geschrapt, terwijl twee vrijkaarten van kunsthandel Ligthart nu ongebruikt liggen. De heer Ligthart, een streekgenoot, ontmoette ik enige malen bij Sotheby, maar kwam er meestal niet toe, nader met hem kennis te maken, maar via LinkedIn konden we nader kennis maken met elkaar.
Je zult als Stedelijk Museum ineens 127 nieuwe werken in ontvangst mogen nemen. Dan heb je een topdag en kan je de positie van je museum versterken. Onze hoofdstad is rijk bedeeld met prachtige musea. De Noordkop is maar povertjes bedeeld met mC:\users\Jan\SkyDrive\documentenusea. Het Stedelijk Museum van Alkmaar, het Westfries Museum in Hoorn en het Zuiderzeemuseum in Enkhuizen. Dat zijn de pijlers, na het gedwongen sluiten van het Scheringa museum in Spanbroek. Dat was een zeer grote aderlating
geniet, leef, wees creatief, beweeg, dans, zing en wees een prettig medemens
Kunstboeken, lezingen, essays, rondleidingen etc. j.j.jong@quicknet.nl
Hieronder treft u nog een afbeelding van zijn winnende schilderij op de Prix de Rome
drs jjj artes admirans

Erna van Mondfrans, schilder van het realisme

Vrouw met grote passie voor de schilderkunst

column nr 278

Door mijn studie kunstgeschiedenis raakte ik verzeild in een van oorsprong oud vissersdorp aan de Westfriesedijk in Kolhorn Buiten de prachtige ligging aan de voormalige Zuiderzeedijk in de tijd dat de Wieringermeer nog niet bestond, kent het dorp tal van bezienswaardigheden en de voormalige gemeente Niedorp heeft wel geprobeerd daar een toeristische push aan te geven, maar het ontbreekt het dorp op dat gebied aan een bepaalde vorm van professionalisme om het dorp te laten doorbreken en het een image te geven als toeristische trekpleeisters aan de andere kant van de provincie met dorpen als Callantsoog, Egmond, Wijk aan Zee, of in Friesland Hindeloopen, Makkum etc.
Het dorp kent wel een bepaalde bekendheid door de drie nachtmarkten, maar dan houdt het ook op. Wel zijn er nog enige rondleiders, die al het fraais van het dorp laten zien en dat zijn dan de straatjes met de oude dijkwoningen, de Laurenskerk en de twee kleine musea de Turfschuur en OpZeeland.
Vreemd is het dat de rondleiders laten kiezen tussen de Laurenskerk en de beide musea.
Dat heeft te maken dat achter al deze bezienswaardigheden diverse groepen zitten, die ieder voor zich hun toko willen behartigen en derhalve niet met elkaar werken, maar ieder voor zich de toerist binnen de accommodatie te halen en dat is spijtig. Wel enige mensen zijn aan het proberen om daar initiatieven wat te stroomlijnen, maar dat is een uiterst moeilijk en delicate aangelegenheid.
Mijn persoonlijke bemoeienis met Kolhorn stamt uit 2005 na het behalen van mijn bachelor, dat het bestuur van de beide musea op het idee bracht om een kunsthistoricus binnen te halen om de beeldende kunst van OpZeeland meer body te geven. Dat doe ik met veel plezier en met name de exposities van Dirk Breed, Jan Pieter Pool en van een aantal naïeve schilders trok veel belangstelling. Ook Erna van Mondfrans, die in Kolhorn haar atelier heeft, exposeerde in OpZeeland.
Het accent van de expositie lag op regionaal niveau en veel van haar werken hadden \Kolhorn of de regio tot onderwerp
jl.. zaterdag 16 november waren enige bestuursleden van het museum OpZeeland bij haar thuis uitgenodigd om haar nalatenschap aan ons museum in ontvangst te nemen. Deze donatie bestond uit zeven pastels in lijst met als onderwerp 'De Buurt" een straat in \Kolhorn, drie pentekeningen van geknotte wilgen en een olieverfschilderij met een afmeting van 90 x 90, met als onderwerp  "De groeten uit Kolhorn".
Dat was heel bijzonder.  Erna werd in 1941 in \Hilversum geborenen volgde een opleiding in grafische vakken aan de Rietveldacademie te Amsterdam. Later raakte ze verliefd op het West-Friese platteland en streek neer in Kolhorn. Zij heeft enkele keren geëxposeerd in  Galerie Waterloo te Winkel.
Daar waar ik sprak over de slechte cohesie tussen alle groepen die \Kolhorn willen promoten, is daar ook nog verspilling van energie als Wim van Schaik zijn schilderijencollectie van onder meer Dirk Breed wil onderbrengen in het voormalige Joods werkdorp te Slootdorp. Een fraai pand met grote historische waarde als het gaat om de joodse geschiedenis, maar de excentrische ligging van het pand aan de rand van de Wieringermeer is het meest grote nadeel om daar een succesvol Dirk Breed museum te stichten,
Geniet, leef, wees actief, wandel, fiets en wees een prettig medemens
Kunstboeken, lezingen, rondleidingen, essays etc.j.j.jong @quicknet.nl

mooie nieuwe tijd: De Rembrandt literatuur

mooie nieuwe tijd: De Rembrandt literatuur: Iedere kunsthistoricus een eigen kijk op het grote fenomeen Rembrandt column nr 277 dd 14 november 2013 De laatste jaren verschenen v...

mooie nieuwe tijd: De Rembrandt literatuur

mooie nieuwe tijd: De Rembrandt literatuur: Iedere kunsthistoricus een eigen kijk op het grote fenomeen Rembrandt column nr 277 dd 14 november 2013 De laatste jaren verschenen v...

De Rembrandt literatuur

Iedere kunsthistoricus een eigen kijk op het grote fenomeen Rembrandt

column nr 277 dd 14 november 2013

De laatste jaren verschenen van prominente kunsthistorici grote uitgaven met prachtige reproducties van de hand van Horst Gerson, van Tumpel, Van Gelder, Hofstede de Groot,  van Van de Wetering en eerder van Bredius Allen vooraanstaande auteurs die je een bepaalde kijk geven op de grote meester van de Gouden Eeuw. Op deze titel vallen zonder veel moeite enige boekenplanken te vullen. Daarbij komt dat het een actueel onderwerp blijft wanneer ergens een museum een werk heeft aangekocht of verkocht en de grote Rembrandttentoonstellingen doen ook nog een stevige duit in het zakje.

Voeg daarbij het werk van het Rembrandt Research Project olv professor Ernst van de Wetering en het plaatje is bijna compleet. Op uitnodiging van de KRO TV werd ik enige tijd terug benaderd om een praatje te maken over Rembrandt's meesterwerk de Nachtwacht. Alhoewel ik best in staat ben daar enthousiast over te vertellen heb ik de redactie van dat program verwezen naar Ernst van de Wetering die dat praatje in de studio dan ook heeft gehouden.

Aanleiding voor deze column zijn twee boekwerkjes welke ik onlangs in mijn bezit kreeg en ieder op een eigen wijze het fenomeen Rembrandt belichten. De kunsthistoricus Rudi Fuchs schreef in 1968 een boekwerkje onder de titel  Rembrandt en Amsterdam. Je richt dan slechts je focus op de relatie van Rembrandt met de stad Amsterdam. Daar is natuurlijk veel over te zeggen en te schrijven en dat heeft Fuchs dan ook gedaan. Een van de hoofdstukken gaat over Rembrandt, de Joden en de bijbel.

Daar schrijft hij onder meer op pagina 46 : Rembrandt zag Christus met minder omwegen in de aestetica: als de Jood die hij geweest is, als een jonge, ernstige rabbi, in zichzelf gekeerd en nederig.

Uit een ander fraai uitgegeven door TIME-LIFE  boek door auteurs als Robert Wallace, H. W, Janson en Seymour Slive tref je een bijzonder interessant onderwerp aan over zijn landschappen. Het handelt hier over etsen. Zoals U weet zijn de etsen van Rembrandt even beroemd als zijn schilderijen en hij beheerste deze techniek op buitengewoon vakkundige wijze. Op pagina 96 treffen we de volgend passage :
De Hollanders van de zeventiende eeuw hielden bijzonder veel van landschapsschilderijen. Vele duizenden van deze gevoelige, eenvoudige en bekoorlijke werkjes zijn er nog over, die een bron van verrukking vormen voor de liefhebbers { ........}  Sommige kunstenaars maakten slechts voorstellingen van kanalen en duinen, anderen legden zich toe op stadsgezichten, zeegezichten, bossen, wintertafereeltjes of maanlandschappen. 
Rembrandt hield zich slechts twintig jaar met het landschap bezig, van ongeveer zijn dertigste  tot zijn vijftigste levensjaar  
Zijn romantische werken maakte hij met olieverf, zijn realistische werken maakte hij al etsend of tekenend.
Van deze beide benaderingen van Rembrandt door Fuchs en die drie Amerikaanse kunsthistorici
vindt U hieronder beide een afbeelding

Geniet, leef, wees creatief en blijf in beweging en wees een prettig medemens.
Kunstboeken, lezingen, essays, rondleidingen j.j.jong@quicknet.nl
drs jjj artes admirans.

Wat is kunst ?

De vertaling van het boek van Lev Tolstoi ( 1828-1910) in 2013 met een wetenschappelijke kijk op kunst

column nr 276 dd, 7 november 2013

Na zeven jaar studie kunstgeschiedenis is het opmerkelijk om in een boek van Tolstoi te gaan zoeken wat nu kunst is. Het boek Wat is kunst kreeg ik cadeau en de titel intrigeerde me dusdanig dat ik het in enen heb uitgelezen, maar geen andere kijk op de kunst heb gekregen. Het boek is van grote klasse qua schrijfstijl en opvatting, maar is bovenal filosofisch en een dergelijke blik op een onderwerp richten, is niet verkeerd, eerdere verhelderend.
De belangrijkste passage die ik heb opgepikt deel ik met U : pagina 66
- kunst ontstaat doordat iemand in zichzelf een eerder ervaren gevoel doet herleven met het oogmerk dit via gebaren, lijnen, kleuren, klanken of woorden op zo'n manier uit te beelden dat anderen het deelachtig worden. Dankzij de kunst kan de mens bewust, met bepaalde uiterlijke signalen, een door hem ondervonden emotie aan zijn medemensen communiceren, zodat die erdoor wordt meegesleept en erin kan delen---
Zijn commentaar daarop : Kunst is niet zoals de metafysici beweren, de openbaring van een met geheimenissen beladen idee, niet schoonheid, niet God, evenmin is het zoals de fysiologische georiënteerde esthetici beweren, een spel waarin de mens zijn overtollige energie  kan lozen of een systeem van uiterlijke signalen die naar emoties verwijzen of de productie van aangename objecten: en kunst ia al helemaal geen genot.
Mijn visie op bovenstaande hersenspinsels. Kunstenaars ondergaan invloeden van buiten van de directe omgeving maar ook van denkwijzen als godsdiensten, politiek. In dat brein van de kunstschilder kunnen door al die prikkels bijzondere inspiratie ontstaan. Verder verheft de kunst de mens, maar of je dat moet afleiden van de absolute begrippen als schoonheid, waarheid, volmaaktheid, -in ieder geval niet direct- is een open vraag..

Nog een passage op pagina 128:
Echte kunst is alleen mogelijk als er aan een aantal voorwaarden is voldaan. Met zijn levensvisie moet de maker zijn tijd vooruit zijn, zijn gevoelens moeten diep doorleefd zijn, hij moet het verlangen koesteren zijn innerlijk met zijn medemensen te willen delen en in omstandigheden verkeren die dat mogelijk maken en tenslotte dient hij nog eens te beschikken over een gave van een van de kunsten.
Tolstoi heeft het over alle disciplines inclusief literatuur, muziek en dans.
De laatste voorwaarde is wel heel belangrijk : kwaliteit van werk leveren en dat is aanleg en hard werken, oefenen, oefenen, leren, uitvoeren en tot in de finesses werken en het tijdstip van voltooiing moeilijk kunnen bepalen.
De laatste passage op pagina 214
De opdracht van de kunst is enorm, hand in hand met de wetenschap en met de religie als leidraad  moet zij ervoor zorgen dat de vreedzame samenleving die in onze dagen slechts in stand kan worden gehouden met behulp van bepaalde instituties-rechtspraak, politiek, caritatieve instellingen, arbeidsinspectie en dergelijke- het werk wordt van mensen die daar bewust en omdat het hen gelukkig maakt, voor kiezen.  Kunst moet geweld liquideren
Kunst leert : hoe iemand om moet gaan met religieuze objecten, met zijn ouders, met zijn kinderen, zijn vrouw, zijn verwanten, vreemden en buitenlanders. met oudere mensen en met gezagdragers, met vijanden en dieren.
Kortom de psychologische/pedagogische waarde is dus buitengewoon groot om een cultureel mensen te vormen

Natuurlijk- even iets anders - heeft U verbaasd gestaan van die ontdekking van die Entartete Kunst in München van Cornelius Gurlitt. Ik heb daar persoonlijk veel over geschreven in columns, maar in het kader van deze column heeft deze roofkunst de mens niet cultureel verrijkt .Een verguisde afbeelding van Chagall,  gaat hierbij. Geniet, leef, wees creatief, zing, heb zorg voor de medemens en u leeft in de geest van de grote filosoof Lev Tolstoi

Kunstboeken, historische boeken over Ned. Indie, rondleidingen, essays, lezingen j.j.jong@qucknet.nl
drs jjj, artes admirans